Utanriks FAMILIEVERDIAR SøKJER EIN HEIM PIEDRAS NEGRAS: Eg drog til småbyen i Mexico for å vitja Nordgrensemuseet, men vart i staden vitne til ein flokk migrantar som tok seg over Rio Grande.
Utanriks Ei grensevakt fortel EAGLE PASS: Der kvite vert færre, vert Republikanarane sterkare, her i Texas som i Florida. Er dette «å mista Groruddalen» på amerikansk?
Dei gamle er eldst til dei døyr «Nick Cave var i 30-åra fyrste gong eg høyrde han. No er han 67, men songane er unge.»
Reportasje Sekstiåttarkryptonitten SAN ANTONIO: Unge ikkje-vestlege vert lett konservative. Dei kjem frå tradisjonstru kulturar som ikkje dreg på vestleg skuld.
Utanriks Det blonde reservatet PALM BEACH: Krig og folkevandring verkar inn på alle vestlege val. Eit amerikansk presidentval kan verka andre vegen òg.
Reportasje Sekstiåttarkryptonitten SAN ANTONIO: Unge ikkje-vestlege vert lett konservative. Dei kjem frå tradisjonstru kulturar som ikkje dreg på vestleg skuld.
Reportasje Ikkje stein att på stein JERUSALEM: Tre spørsmål tek eg med heim att: Kvifor går Israel så brutalt fram? Kvifor gjekk Hamas så brutalt til åtak? Er fred ein normaltilstand?
Reportasje – Ja, eg elskar dette landet RAMALLAH: I ei sidegate stikk eg innom ein bokhandel. Maram Salah er einaste på jobb, og eg er einaste kunden, så praten vert lang.
Reportasje – Ja, eg elskar dette landet RAMALLAH: I ei sidegate stikk eg innom ein bokhandel. Maram Salah er einaste på jobb, og eg er einaste kunden, så praten vert lang.
Reportasje Frelsaren frå nord JERUSALEM: I Hamas- og terrorspørsmål vel Noreg no annleis enn Vesten elles. Den norske frelsarrolla i dag liknar frelsarrolla vår før.
Utanriks Sabbat i Safed SAFED: Det er laurdag og kviledag. Gatene ligg aude her i den gamle byen, tusen meter over havet, heilt nord i Galilea.
Utanriks Sabbat i Safed SAFED: Det er laurdag og kviledag. Gatene ligg aude her i den gamle byen, tusen meter over havet, heilt nord i Galilea.
Utanriks Frose fast i 7. oktober TEL AVIV–JAFFA: Den turisttomme storbyen har stivna i eit terrortraume. 8. oktober er fortrengt, slik 7. oktober er fortrengt av fienden.
Utanriks Frose fast i 7. oktober TEL AVIV–JAFFA: Den turisttomme storbyen har stivna i eit terrortraume. 8. oktober er fortrengt, slik 7. oktober er fortrengt av fienden.
Soga til ein song 176 år etter at «Abide With Me» vart skriven, kjem her for fyrste gong ei fullstendig norsk attdikting av Wembley-salmen, sidan 1915 kjend på norsk som «Aa bliv hos mig».
Soga til ein song 176 år etter at «Abide With Me» vart skriven, kjem her ei ny attdikting av Wembley-salmen, sidan 1915 best kjend på norsk som «Aa bliv hos mig».
Ei mørkare joleforteljing Joleforteljinga finst berre éin stad i Bibelen, hjå Lukas, men utanfor Bibelen finst ein versjon, minst like gamal, men mørkare, ikkje om fred på jorda, men om krig.
Livsrom for rein Er det rom att til plasskrevjande, nomadiske livsformer på ein klode med åtte milliardar menneske?
Valet mellom rein, drakar og moskus Riving av turisthytter, stenging av stiar, forbod mot padling, nedskyting av moskusstammen. Statsforvaltarane kjem no med radikale framlegg for å utvida vernet av Hardangervidda og Dovre.
Valet mellom rein, Riving av turisthytter, stenging av stiar, forbod mot padling, nedskyting av moskusstammen. Statsforvaltarane kjem no med radikale framlegg for å utvida vernet av Hardangervidda og Dovre.
Abrahamsapokalypsen Martyrane – som i Gaza og Israel no –?er vitne om dei siste tider. Jødisk, kristen og islamsk endetidslære har dei same mørke kjeldene og difor særs mykje sams.
Abrahamsapokalypsen Martyrane – som i Gaza og Israel no –?er vitne om dei siste tider. Jødisk, kristen og islamsk endetidslære har dei same mørke kjeldene og difor særs mykje sams. Med krig i Midtausten når endetidsfeberen nye høgder – i 1948, i 1967 og i 2023.
Bakgrunn Hamas’ plan for åtaket og krigen Kor lenge planla Hamas-leiarane åtaket og krigen?Kva var drivkrafta? Kor mange tusen palestinarar rekna dei som naudsynt å ofra for å stogga fredsplanar og snu stemninga i arabiske og vestlege land?
Bakgrunn Hamas’ plan for åtaket og krigen Kor lenge planla Hamas-leiarane åtaket og krigen?Kva var drivkrafta? Kor mange tusen palestinarar rekna dei som naudsynt å ofra for å stogga fredsplanar og snu stemninga i arabiske og vestlege land?
Litteratur Jan Erik Vold på rumensk Nær 500 sider med nær 50 år av Jan Erik Vold-dikt på norsk og rumensk.
Litteratur Jan Erik Vold på rumensk Nær 500 sider med nær 50 år av Jan Erik Vold-dikt på norsk og rumensk.
Bakgrunn Porten til paradis Tysdag melde pakistansk fjernsyn: «Talet på martyrar i Gaza har nådd 10.000» – mange nok til å stogga normaliseringsprosessane mellom Israel og arabarstatane, men enno ikkje mange nok til ein storkrig.
Bakgrunn Sjølvofferet Bileta av bomba born på Gazastripa vekkjer sorg og raseri. Al Arabiya-journalisten Rasha Nabil rettar raseriet mot Hamas-leiarar som kalkulerer med høge martyrtal.
Bakgrunn Sjølvofferet Bileta av bomba born på Gazastripa vekkjer sorg og raseri. Al Arabiya-journalisten Rasha Nabil rettar raseriet mot Hamas-leiarar som kalkulerer med høge martyrtal.
Kommentar Dei vasstette skotta Når skiljet mellom annonse og redaksjonelt innhald vert viska ut, skjer det med stil og smil.
Rykte om krig I den grad det er mogeleg, skal denne teksten ikkje handla om krigen mellom Hamas og Israel, men om ringverknader krigen gjev andre stader i verda.
Rykte om krig I den grad det er mogeleg, skal denne teksten ikkje handla om krigen mellom Hamas og Israel, men om ringverknader krigen gjev andre stader i verda.
Essay Verda er antiwoke Vest-Europa er kringsett av antiwoke. På gode dagar tenkjer eg at vestlege verdiar vil vinna fleire unge, urbane hjarto enn woke gjer.
MED SINNELAGSETIKK SKAL LANDET BYGGJAST I sinnelagsetikken er det tanken som tel. Sjå på Sverige. Det viktigaste har vore at politikken er godt meint, ikkje godt tenkt. Kva er godt meint? Det som dei gode meiner. Kven er dei gode? Dei som meiner godt.
Essay Kvit skuld og soning Diverre er woke berre endå ei rørsle som peikar ut éi gruppe som rota til alt vondt i verda. No er det ikkje svarte, skeive, muslimar eller jødar, men kvite, helst kvite menn.
Essay Di skuld er mi makt Di sterkare arvesynda har stått i ein kultur, di sterkare står woke der i dag. Kvifor? Å gje skuld gjev makt.
Essay Om woke før woke Ein heil del av vestleg massekultur har byrja som kvitvasking av svart subkultur: jazz, blues, beat, rock, soul, gospel, rap – og no woke.
Reportasje Kompelukke VIKESÅ: Torsdagskomla står sterkt i Dalane. Mine et eg på Vikeså, laga av leiaren i Bjerkreim Bygdekvinnelag, med dott og kulturmjølk, og med rabarbragraut til dessert – alt som heime.
Reportasje Fabrikk til sals HOVSHERAD: Vil du bu på landet? Driva treskofabrikk i distriktet? Det har Sigmund og Karin Stenberg gjort i 34 år, og no ser dei etter eldsjeler som kan føra livsverket vidare.
Reportasje Hjarta i Dalane SOKNDAL: Får du tid til å forlata allfarvegen gjennom Dalane, kjem du til særeigne og sogerike Sokndal, der Johnny Nesvåg gjev kysttradisjonane liv og Rosslandsguden gjev folkevandringstida eit andlet.
Reportasje LIV I LEIRE EGERSUND, EIGERSUND: Sumarferda gjennom Dalane byrjar i den vesle regionale hovudstaden, Okka by, der kyrkja har vorte 400 år og fajansefabrikken museum.
Reportasje Kompelukke VIKESÅ: Torsdagskomla står sterkt i Dalane. Mine et eg på Vikeså, laga av leiaren i Bjerkreim Bygdekvinnelag, med dott og kulturmjølk, og med rabarbragraut til dessert – alt som heime.
Utanriks Du gamla, du fria Tysdag feirar svenskane 500 år med sjølvstende. At det skjer same år som Sverige skal verta Nato-medlem, er meir enn ein kuriositet for Noreg som har vore i tretten krigar med grannelandet.
Historie DEN UKJENDE HøGTIDA Kva er pinse? Kvifor er polet stengt måndag? Kva er meininga med tungetale og Heilaganden? Har muslimane pinse? Er det med pinsa som med påska at den kristne høgtida kjem av den jødiske?
– Erdogan-regimet vert sterkare no At Erdogan ikkje fekk reint fleirtal alt i fyrste valomgang, kom av framgangen til ultranasjonalistane i ATA. Vonbrotne opposisjonelle reknar no med at presidenten vil auka makta si dei neste fem åra.
Utanriks Einevelde før og no TOPKAPI-PALASSET: Vert Erdogan «ein ny sultan» om han vinn valet sundag? Osmansk kolonialisme er ikkje mindre mørk enn vestleg. Demokratisk underskot styrkte imperiet, men sytte for undergangen òg.
– ERDOGAN VIL HA KRIG TAKSIM-PLASSEN, ISTANBUL: Her har den sekulære republikken sitt monument, her vert 1. mai markert, her møter eg opposisjonelle, og nett her vel Erdogan å byggja ein kontroversiell kjempemoské.
Reportasje Sportsvask i bakgarden ISTANBUL: Kvifor får ikkje Tyrkia sola seg i glansen av eit OL eller EM? Er landet verre enn Kina, Russland og Qatar? Og kvifor er president Erdogan så lite synleg i valkampen?
Kultur UNIK VISEBOK I NY UTGåVE MÅLSTOVA, NASJONALBIBLIOTEKET: I dag kjem ei bok det ikkje finst maken til – bokstavleg talt. Nordens største samling av viseprent frå kring 1600 finst berre i eitt einaste eksemplar, men no vert det tilgjengeleg for alle.
Sport Best utan press I morgon byrjar kvalifiseringa til fotball-EM for herrar i Tyskland neste år. Av seksten EM sidan 1960 har me nådd eitt, i 2000. Då var me best utan ball. Sidan har me vore best utan press. I dei siste fem kvalikane har me snubla like før mål.
Kultur I opphavet var diktet Tysdag er verdas poesidag, skipa av FN i 1999, men markeringa er eldre. Sjangeren òg. Poesien er gjerne like gamal som holemåleria. Og det eldste kjende diktet kjenner me alle.
Språkpolitikar og separatist Språkpolitiske spørsmål var viktige for norsk separatisme på 1800-talet. Overraskande nok var dei viktige alt kring 1720 òg, for nordlendingen og «landsforrædaren» Povel Juel.
Ein halshoggen nordlending Onsdag er det 300 år sidan nordlendingen Povel Juel fekk det gode hovudet sitt skilt frå kroppen, på Kongens Nytorv i København, der han nyleg hadde gått kring som feira lyrikar.
Kommentar Byråkratisk woke Woke-vekkinga er truleg på hell, men sjølve ordet og omgrepet har kome for å bli.
Siste reis for Harry og Ruth OSLO: I morgon er det 80 år sidan MS «Gotenland» forlét Oslo hamn. På madrassar i lasteromma låg 158 menneske, for det meste kvinner og born, alle jødar. Få minne er att.
Reportasje Fredagsbøn i fengselet MYSEN: Frå ein karriere som sandvolleyballspelar på eit California-universitet drog Imran Khan heim til Indre Østfold, der han no samlar innsette i høgsikringsfengselet til fredagsbøn.
Reportasje Fifty shades of Gråtass TRØGSTAD: På korn- og grisegarden Bratvedt ser dei framover, med nybygd motorverkstad, og bakover, med seksti veterantraktorar på gamlelåven.
Reportasje Elva og bilen EIDSBERG: Di meir landheving øydela vassvegane, di meir avsondra vart innlandet, og di meir feirar dei no dei frigjerande motorkøyretøya.
Reportasje Fredagskaffi i Ørje ØRJE: Det finst kardemommebyar med skomakargater langt inni innlandet òg, der livet går like langsamt som ein kanalbåt gjennom slusene i Haldenvassdraget.
Litteratur Krig endra Grieg Det er eit paradoks at me nyttar «Til ungdommen» som «nasjonal trøystesong» når Nordahl Grieg sjølv endra meining og gjekk til åtak på haldningane i diktet.
